Η κατάσταση της Ένωσης το 2018 — η Επιτροπή για τον τομέα της μετανάστευσης και των συνόρων

Στις 12 Σεπτεμβρίου 2018, με την ευκαιρία της ομιλίας του για την Κατάσταση της Ένωσης, ο Πρόεδρος Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ δήλωσε: «Δεν μπορούμε να συνεχίσουμε να λογομαχούμε για να βρίσκουμε λύσεις ad-hoc κάθε φορά που φτάνει ένα καινούργιο πλοίο με μετανάστες. Η προσωρινή αλληλεγγύη δεν φτάνει. Χρειαζόμαστε διαρκή αλληλεγγύη - σήμερα και για πάντα.»

Στην ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης το 2018, ο Πρόεδρος Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ παρουσίασε τρεις νέες και φιλόδοξες προτάσεις για να διασφαλίσει την πλήρη αλληλεγγύη της ΕΕ στον τομέα της μετανάστευσης και την καλύτερη προστασία των εξωτερικών συνόρων της Ευρώπης. Οι εν λόγω νέες πρωτοβουλίες παρουσιάζονται μία εβδομάδα πριν από την άτυπη σύνοδο στο Σάλτσμπουργκ και αποτελούν απτή συμβολή στις συζητήσεις που αναμένεται να έχουν οι ηγέτες της ΕΕ για τη μετανάστευση. Σκοπός τους είναι να διευκολύνουν μια συνολική συμβιβαστική λύση σχετικά με την εν εξελίξει μεταρρύθμιση του συστήματος ασύλου της ΕΕ.

Οι σημερινές προτάσεις ορίζουν ένα νέο επίπεδο φιλοδοξίας για την Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή και τον Οργανισμό της ΕΕ για το Άσυλο, ενισχύοντας αυτούς τους δύο οργανισμούς προκειμένου να διασφαλιστεί ότι τα κράτη μέλη μπορούν να βασίζονται στην πλήρη επιχειρησιακή στήριξη της ΕΕ ανά πάσα στιγμή. Η Επιτροπή προτείνει επίσης σήμερα τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας των διαδικασιών επιστροφής, με την αναπροσαρμογή των ισχυόντων κανόνων της ΕΕ όσον αφορά τις επιστροφές και τον καθορισμό των επόμενων βημάτων για τη νόμιμη μετανάστευση, βασικό στοιχείο μιας ισορροπημένης μεταναστευτικής πολιτικής.

Ο Πρώτος Αντιπρόεδρος, Φρανς Τίμερμανς, δήλωσε: «Ο νέος επιχειρησιακός βραχίονας της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής των 10 000 ατόμων και ένας ενισχυμένος Οργανισμός της ΕΕ για το Άσυλο θα εξασφαλίσουν την αποτελεσματική υλοποίηση της αλληλεγγύης της ΕΕ επί τόπου — όπου και όποτε χρειάζεται. Παρέχουμε στα κράτη μέλη τα απαραίτητα μέσα ώστε να συμφωνήσουν σχετικά με τη συνολική μεταρρύθμιση του συστήματος ασύλου της ΕΕ και να βρουν τη σωστή ισορροπία μεταξύ αλληλεγγύης και ευθύνης. Είναι πλέον καιρός να τηρήσουν αυτήν τη δέσμευση.» 

Ο Επίτροπος Μετανάστευσης, Εσωτερικών Υποθέσεων και Ιθαγένειας, Δημήτρης Αβραμόπουλος, δήλωσε σχετικά: «Σήμερα προσφέρουμε περισσότερη Ευρώπη όπου απαιτείται περισσότερη Ευρώπη, ενισχύοντας στο μέγιστο δυνατό βαθμό τη στήριξη που παρέχει η ΕΕ για τη διαχείριση των συνόρων και της μετανάστευσης. Από τώρα και στο εξής, η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή και ο μελλοντικός Οργανισμός της ΕΕ για το Άσυλο θα πρέπει να είναι σε θέση να εξασφαλίζουν την αλληλεγγύη της ΕΕ επιτόπου, ανά πάσα στιγμή, σε όλες τις περιπτώσεις, με πλήρη σεβασμό των αρμοδιοτήτων των κρατών μελών. Θεσπίζουμε επίσης αυστηρότερους κανόνες για την επιστροφή ώστε να εξασφαλιστεί ένα πιο εναρμονισμένο και αποτελεσματικό σύστημα επιστροφής σε ολόκληρη την ΕΕ. Τέλος, καλούμε τα κράτη μέλη να συμβάλουν με αξιόπιστες και φιλόδοξες λύσεις για νόμιμες οδούς, τόσο για ανθρωπιστικούς όσο και για οικονομικούς σκοπούς.»

Έχει ήδη σημειωθεί τεράστια πρόοδος όσον αφορά τις εργασίες για τη μεταρρύθμιση του κοινού ευρωπαϊκού συστήματος ασύλου της Ένωσης. Οι έντονες προσπάθειες των τελευταίων δύο ετών είχαν ως αποτέλεσμα να έχουν σχεδόν ολοκληρωθεί οι 5 από τις 7 προτάσεις που κατέθεσε η Επιτροπή το 2016. Τα σημερινά πρόσθετα στοιχεία προορίζονται να συμβάλουν στην επίτευξη συμβιβασμού για όλες τις προτάσεις από κοινού. Η Επιτροπή ανταποκρίνεται σήμερα στο αίτημα των ηγετών που παρευρέθησαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ιουνίου 2018 και προετοιμάζει το έδαφος για την επίτευξη ταχείας προόδου επί όλων των μεταρρυθμίσεων στον τομέα του ασύλου.

Μια πλήρως εξοπλισμένη Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή
Βασιζόμενη στις εργασίες δύο ετών, η Επιτροπή προτείνει να ενισχυθεί η Ευρωπαϊκή Συνοριοφυλακή και Ακτοφυλακή ακόμη περισσότερο και να της παρασχεθεί το κατάλληλο επίπεδο φιλοδοξίας, που θα αντιστοιχεί στις κοινές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Ευρώπη κατά τη διαχείριση της μετανάστευσης και των συνόρων. Ενώ παρατείνεται η εντολή της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, σκοπός της είναι να στηρίζει τα κράτη μέλη, ενώ δεν υποκαθιστά τις ευθύνες τους όσον αφορά τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων και της επιστροφής. Η σημερινή πρόταση περιλαμβάνει τα εξής:

• Ένα μόνιμο σώμα με επιχειρησιακό προσωπικό 10 000 ατόμων έως το 2020. Για να εξασφαλιστούν προβλέψιμοι και κατάλληλοι πόροι, ο Οργανισμός θα μπορεί να βασίζεται στο δικό του προσωπικό και στον δικό του εξοπλισμό, όπως σκάφη, αεροσκάφη και οχήματα.
• Εκτελεστικές εξουσίες: Υπό την εποπτεία και τον έλεγχο του κράτους μέλους στο οποίο θα αποστέλλονται, τα μέλη του μόνιμου σώματος της Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής της ΕΕ θα είναι σε θέση να εκτελούν καθήκοντα που απαιτούν εκτελεστικές εξουσίες, όπως οι έλεγχοι ταυτότητας, η έγκριση ή η άρνηση εισόδου στα εξωτερικά σύνορα και η σύλληψη προσώπων στα σύνορα, ώστε να διασφαλιστεί πλήρης επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα.
• Περισσότερη στήριξη για την επιστροφή: Πέρα από τη διοργάνωση και τη χρηματοδότηση κοινών επιχειρήσεων επιστροφής, ο Οργανισμός θα μπορεί πλέον να υποστηρίζει επίσης τις διαδικασίες επιστροφής στα κράτη μέλη, παραδείγματος χάρη με τον εντοπισμό υπηκόων τρίτων χωρών που διαμένουν παράτυπα, την απόκτηση ταξιδιωτικών εγγράφων και την προετοιμασία των αποφάσεων επιστροφής για τις εθνικές αρχές, οι οποίες εξακολουθούν να είναι αρμόδιες για τη λήψη των αποφάσεων επιστροφής.
• Ισχυρότερη συνεργασία με τρίτες χώρες: Ο Οργανισμός θα είναι σε θέση — κατόπιν προηγούμενης συμφωνίας της οικείας χώρας — να δρομολογεί κοινές επιχειρήσεις και να αποστέλλει προσωπικό εκτός της ΕΕ, πέραν των χωρών που γειτονεύουν με την ΕΕ.
• Αυξημένα χρηματοδοτικά μέσα: Το συνολικό κόστος της προτεινόμενης αναβάθμισης της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής ανέρχεται σε 1,2 δισ. ευρώ για την περίοδο 2019-2020. Στο πλαίσιο του επόμενου προϋπολογισμού της ΕΕ για την περίοδο 2021-2027, προτείνεται συνολικό ποσό ύψους 11,3 δισ. ευρώ.

Ένας ενισχυμένος Οργανισμός για το Άσυλο
Η σημερινή πρόταση θα εξοπλίσει περαιτέρω τον μελλοντικό Οργανισμό της ΕΕ για το Άσυλο με την κατάλληλη εντολή, τα εργαλεία και τα χρηματοδοτικά μέσα που απαιτούνται για την παροχή ταχείας και πλήρους βοήθειας στα κράτη μέλη καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας ασύλου. Η σημερινή πρόταση περιλαμβάνει τα εξής:

• Πλήρης επιχειρησιακή υποστήριξη στις διαδικασίες ασύλου: Οι ομάδες υποστήριξης για το άσυλο θα πρέπει να είναι διαθέσιμες για την παροχή του πλήρους φάσματος των δραστηριοτήτων στήριξης, μεταξύ άλλων με τη διενέργεια ολόκληρου του διοικητικού σταδίου της διαδικασίας ασύλου.
• Κοινές ομάδες διαχείρισης της μετανάστευσης της ΕΕ θα στηρίζουν τα κράτη μέλη όταν απαιτείται, μεταξύ άλλων, στα κέντρα υποδοχής και ταυτοποίησης και τα ελεγχόμενα κέντρα. Τον συντονισμό των εν λόγω ομάδων, που θα απαρτίζονται από εμπειρογνώμονες της Ευρωπαϊκής Συνοριοφυλακής και Ακτοφυλακής, του Οργανισμού της ΕΕ για το Άσυλο και της Ευρωπόλ, θα αναλάβει η Επιτροπή. Υπό την εποπτεία του κράτους μέλους υποδοχής, θα είναι σε θέση να εκτελούν όλα τα αναγκαία καθήκοντα για την υποδοχή των αφικνούμενων, τη διάκριση μεταξύ των ατόμων που χρήζουν προστασίας και εκείνων που δεν χρήζουν και τη διεξαγωγή των διαδικασιών ασύλου και επιστροφής·
• Αυξημένα χρηματοδοτικά μέσα: Για να εξασφαλιστεί ότι ο Οργανισμός θα μπορεί να εκτελεί τα αυξημένα καθήκοντά του, η Επιτροπή προτείνει έναν προϋπολογισμό ύψους 321 εκατ. ευρώ για την περίοδο 2019-2020 και 1,25 δισ. ευρώ για την περίοδο 2021-2027.

Μια πιο αυστηρή και αποτελεσματική ευρωπαϊκή πολιτική επιστροφής
Η στοχευμένη αναθεώρηση της οδηγίας περί επιστροφής, θα συμβάλει στην επιτάχυνση των διαδικασιών επιστροφής, στην καλύτερη πρόληψη της διαφυγής και των παράτυπων δευτερογενών μετακινήσεων και στην αύξηση των αποτελεσματικών επιστροφών με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

• Μια νέα διαδικασία στα σύνορα: Τα άτομα των οποίων η αίτηση ασύλου έχει απορριφθεί κατά τις διαδικασίες στα σύνορα θα υπόκεινται άμεσα σε μία απλοποιημένη διαδικασία επιστροφής, με καμία προθεσμία για οικειοθελή αναχώρηση και βραχύτερες προθεσμίες για την άσκηση προσφυγών. Αυτό θα εξασφαλίσει ότι οι αποφάσεις επιστροφής μπορούν να εκδίδονται γρήγορα και να επιβάλλονται πλήρως στα σύνορα και σε ελεγχόμενα κέντρα·
• Σαφείς διαδικασίες και κανόνες για την πρόληψη των καταχρήσεων: Για να αποφεύγονται οι καθυστερήσεις, οι αποφάσεις επιστροφής θα πρέπει να εκδίδονται αμέσως μετά ή παράλληλα με την απόφαση λήξης της νόμιμης παραμονής. Κοινές προθεσμίες 5 ημερών κατ' ανώτατο όριο θα ισχύουν για τις προσφυγές κατά των αποφάσεων επιστροφής στην περίπτωση απόρριψης της αίτησης αιτούντων άσυλο, ενώ θα θεσπιστεί η υποχρέωση συνεργασίας εκ μέρους ατόμων που υπόκεινται σε διαδικασία επιστροφής, μεταξύ άλλων για την επαλήθευση της ταυτότητας και την απόκτηση ταξιδιωτικών εγγράφων.
• Αποτελεσματικές οικειοθελείς επιστροφές: Για την προώθηση της οικειοθελούς επιστροφής και την ενίσχυση της οικονομικής και πρακτικής στήριξης, τα κράτη μέλη θα πρέπει να εκπονήσουν προγράμματα οικειοθελούς επιστροφής. Ταυτόχρονα, τα κράτη μέλη θα είναι σε θέση να μειώσουν την προθεσμία που χορηγείται για οικειοθελή επιστροφή, με σκοπό, για παράδειγμα, την πρόληψη της διαφυγής.
• Σαφείς κανόνες σχετικά με την κράτηση: Κοινά κριτήρια για τον προσδιορισμό του κινδύνου διαφυγής, που αποτελεί έναν από τους καθοριστικούς παράγοντες για το κατά πόσον δικαιολογείται η κράτηση, θα εξασφαλίσουν μια πιο αποτελεσματική χρήση της κράτησης στο πλαίσιο των διαδικασιών επιστροφής, με πλήρη σεβασμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Προκειμένου να υπολογίζεται καλύτερα η χρονική περίοδος που απαιτείται για την επιτυχή διενέργεια της επιστροφής, και υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι όροι για την ανάγκη να γίνει κράτηση, τα κράτη μέλη θα υποχρεούνται να προβλέπουν μια αρχική περίοδο κράτησης τουλάχιστον 3 μηνών. Επιπλέον, τα κράτη μέλη θα είναι πλέον επίσης σε θέση να θέτουν υπό κράτηση πρόσωπα που υπόκεινται σε απόφαση επιστροφής, τα οποία συνιστούν απειλή για τη δημόσια τάξη ή την εθνική ασφάλεια.

Προώθηση νόμιμων οδών προς την Ευρώπη
Η ανάπτυξη ομαλών νόμιμων οδών για τα άτομα που χρήζουν προστασίας, καθώς και η δημιουργία ελκυστικών διαύλων για τη μετανάστευση εργατικού δυναμικού βάσει αναγκών αποτελεί απαραίτητο στοιχείο για μια ισορροπημένη και συνολική μεταναστευτική πολιτική. Η Επιτροπή υπέβαλε ήδη ορισμένες πρωτοβουλίες και προτάσεις για την ενίσχυση της ασφαλούς και νόμιμης μετανάστευσης, οι οποίες θα πρέπει τώρα να υλοποιηθούν ταχέως από τα κράτη μέλη:

• Νέα μπλε κάρτα της ΕΕ: Το Συμβούλιο θα πρέπει να συμφωνήσει σχετικά με τη νέα μπλε κάρτα της ΕΕ που πρότεινε η Επιτροπή ήδη το 2016 για την προσέλκυση εργαζομένων υψηλής ειδίκευσης στην ΕΕ και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας της ΕΕ.
• Επανεγκατάσταση: Τα κράτη μέλη πρέπει να επιταχύνουν την υλοποίηση των δεσμεύσεών τους σχετικά με την επανεγκατάσταση 50 000 ατόμων που χρήζουν διεθνούς προστασίας έως τα τέλη Οκτωβρίου 2019. Για να εξασφαλιστεί ο πλήρης συντονισμός των προσπαθειών μακροπρόθεσμα, θα πρέπει να εξευρεθεί συμφωνία σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής του 2016 για τη θέσπιση ενός ενωσιακού πλαισίου για την επανεγκατάσταση.
• Ενίσχυση της συνεργασίας με χώρες εκτός ΕΕ, μεταξύ άλλων, με τη δρομολόγηση πιλοτικών έργων σχετικών με τη νόμιμη μετανάστευση με τις κυριότερες αφρικανικές χώρες έως το τέλος του 2018, τα οποία μπορούν να συμβάλουν στη βελτίωση της συνεργασίας σχετικά με τη συνολική διαχείριση της μετανάστευσης.

Πηγή: http://ec.europa.eu/greece